Mindfulness en compassie training.

Er zijn nogal wat misverstanden ontstaan rond mindfulness en over yoga. Juist nu ze zo populair zijn geworden, of misschien wel daarom. Overigens zijn er altijd snel misverstanden en kunnen de gemoederen snel oplopen als het gaat over begrippen als ‘het onnoembare’, ‘spiritualiteit’, ‘religiositeit’ en al helemaal als het woord ‘God’ valt.

Van de andere kant valt niet te ontkennen dat wij mensen ook nu, of juist nu, op zoek zijn naar zingeving. We vragen ons af hoe we gelukkig(er) en vrij(er) kunnen zijn en hoe we om kunnen gaan met stress, pijn, lijden en ouderdom. Met liefde en compassie wordt de verbinding met het grote geheel gezocht. Iets wat al het veranderlijke overstijgt… Moeilijk om nader onder woorden te brengen.

Door het oefenen en praktiseren van innerlijke stilte en aandachtige concentratie, onderling vertrouwen en met begeleiding van een ‘gids’, lukt het mensen los te komen van de onmiddellijkheid van hun ego en andere innerlijke obstakels; te ontsnappen aan dogma’s, tunnelvisies en ‘het nooit genoeg’-gevoel.

Mindfulness training

Er zijn ruwweg twee typen aandachtstraining: Mindfulness Based Stress Reduction (MBST) en Mindfulness based cognitieve therapy (MBCT). Daarnaast is er, als een vervolg, de Compassie-training. Ieder van deze trainingsvormen werd, met veel baat, ontwikkeld en toegepast binnen de geestelijke gezondheidszorg en wordt ondersteund door gedegen wetenschappelijk resultaten-onderzoek.

Mindfulness based stress reduction werd ontwikkeld door John Kabat Zin. Hij wilde vooral mensen helpen die aan een chronische pijn leden; pijn waarvoor geen medicamenteuze oplossing kon worden gevonden. Zijn training hielp de patiënten om met hun pijn te leren omgaan om er, zo ontspannen als mogelijk, mee te kunnen leven.

Mindfulness based cognitive therapie heeft dezelfde uitgangspunten als Kabat Zin’s trainingsmethode maar richt zich meer expliciet op het leren herkennen van manieren van denken die kunnen leiden tot somberheid en chronische neerslachtigheid (depressie). Deze vorm van, op mindfulness gebaseerde, van cognitieve therapie is zeer effectief gebleken bij het voorkomen van terugval in somberheid en, daarmee, de herhaling van depressieve periodes.

Het feit dat we als mens in de loop van ons leven een aantal zeer vaste gewoonten (conditioneringen) hebben opgebouwd maakt oefening in het herkennen en loslaten daarvan niet eenvoudig; zonder een zekere geduldige discipline gaat het niet.

Bij oefenen van mindfulness leer je om, als het ware van een afstandje, bewust aandacht geven aan:

Je ademhaling
Je lichamelijkheid
Je zintuiglijke gewaarwordingen
Je emoties en stemmingen
Je gedachten en andere innerlijke gebeurtenissen

Tijdens die eerste stappen op het mindfulness-pad (en dat geldt wellicht voor ieder pad richting zelfinzicht) word je je op enig moment bewust van hoe je op jezelf reageert. Belangrijke thema’s zijn: zelfkritiek en zelfafwijzing, onzekerheid en prestatiedrang, weinig tolerantie en in plaats van vriendelijk medeleven eerder weerstand en boosheid. We hebben vaak een idee of beeld gevormd van wie we zouden moeten zijn en is het moeilijk om te accepteren dat we in de volle werkelijkheid veelal iets anders aantreffen.

Het leren decentraliseren, een vriendelijke, stille getuige leren zijn, die zich niet identificeert met dat waar hij getuige van is; dát is de kern van de nieuwe houding tegenover jezelf. Dit principe vind je terug in de klassieke yoga traditie, in de Boedhistische- en Zen-traditie en stromingen binnen het Christendom.

Mindfulness leert je ‘niet te schieten’. Als je ‘het’ geen nadrukkelijke aandacht geeft, het laat voor wat het is, een voorbijgaand proces, ontstaat er innerlijke ruimte voor iets anders: iets nieuws, inzicht, herkenning of acceptatie, of gewoon even-niets-weten, een creatieve oplossing, de juiste handeling…….?

Mindfulness-training leert je, kortom, om op een andere manier naar jezelf te kijken en jezelf vriendelijke aandacht te geven; om wat meer rust en ontspanning te creëren op momenten dat je dat nodig is.

Compassie training

In compassie-training leer je de verschillende kwaliteiten van compassie kennen. Compassie is het vermogen om je, op een sympathiserende manier, betrokken te voelen bij belevingen; die van iemand anders maar óók die van jezelf. Als het daarbij gaat om onprettige belevingen, zoals pijn en lijden, roept compassie het verlangen op om op een of andere manier bij te dragen aan de verlichting van die pijn of dat lijden.

Compassie-training richt zich op het ontwikkelen van een vriendelijke open houding: Om jezelf te accepteren en voor jezelf te zorgen, jezelf op te vangen zoals een liefdevolle vader en moeder dat zouden doen. In plaats van op ‘jezelf te schieten’ of je van jezelf af te keren, of te vluchten in allerlei vormen van afleiding die uiteindelijk toch weer gewoon en dus saai worden en die niet zelden ongezond zijn op de koop toe.

Compassie is een vermogen dat we kunnen ontwikkelen; in de vorm van zorg voor welzijn; als een behoefte om pijn en lijden te verminderen en groei en geluk te bevorderen. Sensitiviteit, empathie en sympathie, tolerantie voor ongemak en gelijkmoedigheid, acceptatie, gedeelde menselijkheid en niet oordelen. Al deze kwaliteiten versterken elkaar en zijn allemaal herkenbare aspecten van compassievol handelen.

Yoga-oefeningen komen terug als hulpmiddel om op zoek te gaan naar concrete mogelijkheden tot het ervaren en bieden van compassie. Compassie-training werkt door op fysiek, mentaal en spiritueel niveau en biedt concrete handvaten om actief bij te dragen aan het je wens gelukkig(er) te zijn. Om vreedzaam met jezelf en anderen te leven, ondanks de onvolmaaktheden en verschillen.